Εισαγωγική παρατήρηση

Αν δεν διδάξουμε στα παιδιά ΟΛΑ τα πράγματα, δεν χάθηκε ο κόσμος…
Αν όμως δεν τα διδάξουμε «πώς» να μαθαίνουν τότε… Χάθηκε ο κόσμος….
Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να προχωρήσουμε στον μετασχηματισμό του σχολείου, εστιάζοντας στην εφαρμογή της Ολικής Ποιότητας στη σχολική τάξη. Δεν είναι εύκολη εργασία. Χρειάζεται να αλλάξει η κουλτούρα του σχολείου, αρχίζοντας από τη λειτουργία της τάξης ως συστήματος ….

Ενδεικτικές επισημάνσεις:

• Τα άτομα είναι η κινητήρια δύναμη για τη βελτίωση του συστήματος (για τα προβλήματα ευθύνη 15% στο προσωπικό).
• Η διοίκηση πρέπει να είναι υπεύθυνη για οποιαδήποτε αποτυχία συμβαίνει στο σύστημα. (ευθύνη 85%).
• Ο εκπαιδευτικός στην τάξη είναι ο μάνατζερ, που πρέπει να διοικήσει τους μαθητές και να οργανώσει τη μάθησή τους.
• Σύμφωνα με τη θεωρία της βαθιάς γνώσης του Demming η μάθηση δε μπορεί να βασιστεί μόνο στην εμπειρία, αλλά απαιτείται και η αντίστοιχη θεωρία.
• Τα 14 σημεία του Demming διατυπώθηκαν ως 10 εντολές της ολικής ποιότητας και προσαρμόστηκαν, ως τρόπος διοίκησης των ατόμων, που παράγουν ένα προϊόν ή παρέχουν μια υπηρεσία.

Τα σημεία αυτά για τη σχολική τάξη έχουν ως εξής:

1. Να διατυπωθεί σταθερός σκοπός για τη βελτίωση της μάθησης των μαθητών και της διδασκαλίας, με στόχο το σχολείο να παράγει μαθητές με γνώση που να μπορούν να ανταγωνίζονται στη διεθνή αγορά. (1)
2. Να υιοθετηθεί η νέα φιλοσοφία. Είμαστε σε μια νέα εκπαιδευτική εποχή με πολλές προκλήσεις και γι αυτό τα σχολεία πρέπει να αναδιατυπώσουν τον προορισμό τους. (2)
3. Να σταματήσει η εξάρτηση της μάθησης από τα τεστ, αν θέλουμε να επιτύχουμε την ποιότητα. (3)
4. Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν στις τάξεις των μεγαλύτερων βαθμίδων, πρέπει να συνεργάζονται με τους δασκάλους των τάξεων των χαμηλών βαθμίδων, για να κατανοήσουν ποιες είναι οι προσδοκίες στις τάξεις τους. Ο σκοπός δεν είναι μόνο η καλλιέργεια των δεξιοτήτων στους μαθητές, αλλά και η μείωση των αποτυχιών (4)
5. Να βελτιώνεται σταθερά κάθε δραστηριότητα- διαδικασία στην τάξη, ώστε να βελτιώνεται η ποιότητα του συστήματος, των εκπαιδευτικών και των μαθητών, ενώ παράλληλα να ελαττώνεται η πιθανότητα αποτυχίας. (5)
6. Να εκπαιδεύονται οι δάσκαλοι, οι καθηγητές και οι μαθητές στη διαδικασία της συνεχούς βελτίωσης και να κατανοούν τη μεγάλη σημασία που έχει για την ποιότητα η θεώρηση της τάξης τους ως ενός αληθινού συστήματος. (6+13)
7. Ο σκοπός του εκπαιδευτικού είναι να βοηθήσει τους μαθητές του να βελτιωθούν σε όλες τους τις δραστηριότητές. Αυτό γίνεται με την εξάλειψη των εμποδίων τα οποία υπάρχουν στο σύστημα της τάξης, γιατί αν αυτά παραμείνουν, επιδρούν αρνητικά στον ενθουσιασμό και στη μάθηση των μαθητών. (7+10+11)
8. Να μη διοικείται η τάξη με απειλές και με φόβο. Να συνεργάζεται ο δάσκαλος με τους μαθητές, ώστε να μπορούν όλοι μαζί να εργάζονται περισσότερο αποτελεσματικά. (8)
9. Να πέσουν τα τείχη μεταξύ των τμημάτων. δάσκαλοι, καθηγητές, διευθυντές, τάξεις, σχολεία, γονείς και μαθητές, πρέπει όλοι να επικοινωνούν, για να μπορούν συνεργαζόμενοι να προβλέψουν τα προβλήματα και παράλληλα να δημιουργήσουν ένα κατάλληλο και πιο αποτελεσματικό περιβάλλον μάθησης. (9)
10. Οι μαθητές πρέπει να μπορούν να εφαρμόζουν τη συνεχή βελτίωση για τον εαυτό τους και κυρίως να παρακινούνται εσωτερικά, ώστε να είναι υπερήφανοι για τις επιτεύξεις τους. Να μη χρησιμοποιείται το σύστημα της βαθμολογίας που βασίζεται σε αριθμούς. Να διατυπώνονται για τους μαθητές κριτήρια υψηλής ποιότητας, τα οποία για να εκπληρωθούν, πρέπει οι μαθητές να έχουν τη βοήθεια και την υποστήριξη των δασκάλων τους. (12). Θα πρέπει, τέλος, να λαμβάνεται υπόψη η ανατροφοδότηση από τους γονείς, τους δασκάλους και τους μαθητές, ώστε να βελτιώνονται ουσιαστικά οι διαδικασίες για το σχεδιασμό και τη βελτίωση των προγραμμάτων….

Η «συστημική σκέψη»:

• Το σχολείο πρέπει να θεωρήσει το μαθητή και το γονέα ως μέρος του συστήματός του και όχι ως ανεξάρτητη και μη σχετιζόμενη οντότητα (σχέση προμηθευτεί και πελάτη). Με αυτήν την έννοια ο δάσκαλος δεν πρέπει να βλέπει την τάξη του ως μία απομονωμένη οντότητα, αλλά ως ένα σύστημα μέσα σε ένα άλλο μεγαλύτερο σύστημα. Πρέπει συνεχώς να διερωτάται: Ποιος είναι ο προμηθευτής μου και ποιοι είναι οι πελάτες μου).

Οι «προμηθευτές» και οι «πελάτες»:

• Σε μια όντως ενοχλητική «τεχνική» γλώσσα ο μαθητής θεωρείται ως «προμηθευόμενο υλικό» και οι γονείς και οι δάσκαλοί του ως «προμηθευτές» του. Μέσα από μια διαδικασία συνεργασίας θα πρέπει να αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη σχέση μεταξύ «πελατών» και «προμηθευτών»…Αυτή πρέπει είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία συνεχούς βελτίωσης (η λειτουργία του προμηθευτή προς το εκάστοτε πελάτη του).

Η τάξη, ως σύστημα:

• Με βάση τη φιλοσοφία του Demming και τη συστημική σκέψη μπορούμε να απεικονίσουμε τη σχολική τάξη ως ένα σύστημα 7 διαφορετικών στοιχείων, που είναι τα εξής:

1. Ο σκοπός:

• Κάθε τάξη έχει κάποιο σκοπό να εκπληρώσει. Αυτός πρέπει να είναι διατυπωμένος με σαφήνεια, να είναι κατανοητός, να είναι μετρήσιμος και πραγματοποιήσιμος. Οι μαθητές πρέπει να τον γνωρίζουν και να προσπαθούν να τον πραγματοποιήσουν.

2. Ο προμηθευτής:

• Για κάθε τάξη ο προμηθευτής είναι οι μαθητές της προηγούμενης τάξης, τους οποίους παραλαμβάνει ως υλικό προς διαμόρφωση, κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και το οποίο στη συνέχεια θα προωθήσει στην επόμενη.

3. Η είσοδος:

• Είναι το πλαίσιο της τάξης, το οποίο παραλαμβάνει ο δάσκαλος (αριθμός μαθητών, κανόνες λειτουργίας, τα μέσα κ.λ.π.), περιοχή στην οποία ο δάσκαλος δεν έχει τον απόλυτο έλεγχο για να τη διαφοροποιήσει.

4. Η διαδικασία:

• Είναι η διδασκαλία και η μάθηση. Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο δάσκαλος παρουσιάζει το αναλυτικό πρόγραμμα στους μαθητές. Στο θέμα της διαδικασίας ο δάσκαλος μπορεί να διαφοροποιήσει τον τρόπο αντιμετώπισης της διδασκαλίας και να επιδιώκει τη βελτίωσή της…

5. Η έξοδος:

• Οι δάσκαλοι πρέπει να έχουν ένα σκοπό: Να στέλνουν κάθε χρόνο στην έξοδο του συστήματος καλύτερο προϊόν. Αυτό πιστοποιείται από την παρακολούθηση και την ανάλυση συγκεκριμένων στατιστικών δεδομένων.

6. Οι πελάτες:

• Τα σχολεία έχουν εξωτερικούς και εσωτερικούς πελάτες… Εξωτερικοί πελάτες είναι η κοινωνία, οι επιχειρήσεις, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί της επόμενης τάξης. Εσωτερικοί πελάτες είναι οι μαθητές. Είναι οι άμεσοι πελάτες του συστήματος της τάξης.

7. Ανατροφοδότηση:

• Χωρίς ανατροφοδότηση δε μπορεί να υπάρξει βελτίωση του συστήματος. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές πρέπει να γνωρίζουν πώς αισθάνονται οι μαθητές στην τάξη, τι μαθαίνουν και – κυρίως – πώς μαθαίνουν… Η ανατροφοδότηση μας δίνει χρήσιμα στοιχεία για την εκπαίδευση που πήραν οι μαθητές μας, για το πώς αισθάνονται, για το βαθμό ικανοποίησής τους από τις παρεχόμενες εκπαιδευτικές υπηρεσίες.