Ο παραλογισμός που χαρακτηρίζει την εποχή μας και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, σε προσωπικό και σε κοινωνικό επίπεδο, δεν είναι συμπτώματα που προέκυψαν αναίτια και τυχαία. Είναι οι οργανικές συνέπειες της οικογενειακής και της κοινωνικής αγωγής μας…

Το κύριο και το καίριο χαρακτηριστικό της ζωής που ζούμε, με ποικίλες αποχρώσεις αλλοτρίωσης και παρακμής, είναι η έλλειψη ενός αξιολογικού συστήματος με το οποίο θα εκπροσωπούνται και θα κατανέμονται σωστά οι αρχές που συγκροτούν την έννοια της ζωής και την ποιότητα του ανθρώπου.

Η έλλειψη αυτή, που αποδυναμώνει τον άνθρωπο και κατακερματίζει την κοινωνία, επιβάλλει την αφύπνιση των αισθητηρίων του ανθρώπου και την πνευματική του εγρήγορση, προκειμένου να επιδιώξει την αναθέρμανση των αξιών και τον εξανθρωπισμό της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Προκύπτει, επομένως, ως ανάγκη μια ηχηρή επαναδιατύπωση και αναζωογόνηση των ανθρώπινων αξιών. Πρώτα, στο επίπεδο της οικογένειας, που είναι η αφετηρία σύστασης της ανθρωπιστικής ηθικής και ύστερα στο κοινωνικό επίπεδο. Εκεί, όπου εκδηλώνεται και αποτιμάται, τελικά, η ευαισθησία του ανθρώπου, ή η βαρβαρότητα της κοινωνίας που διαμορφώνει…

Στο πλαίσιο αυτό η ΑΞΙΑ της ΦΡΟΝΗΣΗΣ προβάλλει, ως «εφαλτήριο» ζωής. Είναι το ασφαλές μονοπάτι που οδηγεί στην ανθρώπινη ολοκλήρωση και την ευτυχία. Έχει άμεση σχέση με την αρετή. Είναι μια αναφορά καθολική στο φαινόμενο της ζωής…

Με αυτήν την έννοια η καλλιέργεια της φρόνησης ως αξίας και η συνειδητοποίησή της, ως «ΣΤΑΣΗΣ ΖΩΗΣ», γίνεται καταφύγιο του ανθρώπου, ανάχωμα και υποστήλωμα στη γενικευμένη καθοδικότητα και την κοινωνική παρακμή…

Τι είναι, όμως, η ΦΡΟΝΗΣΗ…; Είναι η πηγή των αρετών και συγχρόνως η μητέρα της υπομονής και της κατανόησης. Είναι η «προσωπική» μας αποκάλυψη. Η βαθιά πίστη στον εαυτό μας. Μόνο με αυτήν διατηρείται η αίσθηση της ισορροπίας και της ακεραιότητας. Αυτή φωτίζει, ως αναμμένος πυρσός, τις δύσκολες στιγμές της ζωής και νοηματοδοτεί την έννοια της αρετής.

Ειδικότερα, Φρόνηση, είναι η γνώση του ορθού. Που βοηθά τον άνθρωπο να αντιμετωπίζει, κατάματα , το θρίαμβο ή την καταστροφή. Να «αντέχει» την αλήθεια. Να ξαναρχίζει το παιχνίδι της ζωής, ακόμη και όταν χάνει. Να μένει αδιάλλακτος στο «αυτό, αξίζει». Να αποφεύγει τις κακοτοπιές, πριν να είναι αργά. Να ελέγχει τις αχαλίνωτες επιθυμίες , οι οποίες, χωρίς φρόνηση, είναι από μόνες τους ικανές να καταστρέψουν τον άνθρωπο….

Επί πλέον, φρόνηση είναι η αίσθηση και η τήρηση του μέτρου. Με τη σωφροσύνη αποφεύγονται οι εφήμερες απολαύσεις και επιτυγχάνεται η αυτοσυγκράτηση, που οδηγεί στην αρετή της αυτάρκειας. Είναι η έκφραση της φρονιμάδας και η αποκάλυψη της ορθοφροσύνης. Είναι η ισορροπημένη χάραξη της πορείας μας στη ζωή και η έντιμη αντιμετώπιση των άλλων.

Αφετηρία της φρόνησης είναι, ασφαλώς, η οικογενειακή αγωγή. Στην οικογένεια θεμελιώνεται η υγιής εξέλιξη και η δυναμική της φρόνησης. Προέκταση και ουσιαστικό παραπλήρωμα της οικογένειας η παιδαγωγική διαδικασία. Η ανάγκη για υποδειγματική διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Δεν υπάρχει ευτυχισμένη ζωή χωρίς την αρετή της φρόνησης. Αυτή δίνει στον άνθρωπο το μέτρο και επιτρέπει τη σωστή εκτίμηση των πραγμάτων, στο πλαίσιο της κοινωνίας στην οποία δρα συνειδητά και υπεύθυνα.

Η φρόνηση, τέλος, είναι η «λογικότητα» των επιλογών μας και η ευθύνη των αποφάσεών μας, μέσα στον παραλογισμό που ζούμε:

• καλείται, για παράδειγμα, το παιδί να μεγαλώνει σε αρμονία με τη φύση, όταν συνειδητοποιεί ότι η φύση αυτή δεν υπάρχει. Την έχουμε ήδη υποθηκεύσει με την οικολογική μας αφροσύνη…
• Συνειδητοποιεί τα ιδεώδη και τις αξίες του αθλητισμού, ενώ νιώθει την εμπορευματοποίησή του και βιώνει τη βαρβαρότητα των γηπέδων…
• Εμπνέεται από το σεβασμό για τις πολιτιστικές αξίες, ενώ ζει σε ένα κλίμα ευτέλειας και χυδαιότητας…
• Προσπαθεί, μέσα στο κλίμα αυτό, να αποκτήσει κοινωνική συνείδηση, ενώ περισσεύει η επίφαση και η υποκρισία στις ανθρώπινες σχέσεις μας…
• Συλλαμβάνει, τέλος, το όραμα μιας ποιοτικής ζωής, μέσα από την ευτέλεια, την κακογουστιά και την προχειρότητα…

Αυτές οι δεινές αντινομίες του καιρού μας, αποκαλύπτουν , τραγικά, την αποδυνάμωση, την ανεπάρκεια και τη χρεωκοπία των αξιών. Είναι χρέος όλων μας να αντιστρέψουμε αυτό το κλίμα. Με πυξίδα τη ΦΡΟΝΗΣΗ να επιδιώξουμε την αυτογνωσία μας. Να μάθουμε ποιοι είμαστε στ’ αλήθεια. Να «καταδυθούμε» στην ανθρώπινη ψυχή. Να «διακρίνουμε» αυτό που βλέπουμε. Να «αφουγκραστούμε» αυτό που ακούμε. Να «ερμηνεύσουμε» αυτό που λέμε. Μα πάνω απ’ όλα να «αγγίξουμε» το βαθύτερο στοιχείο μας: αυτό το φως που επιθυμούμε να γίνει όλο και περισσότερο φως, στο ταξίδι μας προς την ανθρώπινη ολοκλήρωση….

Η αυτογνωσία, συμβάλλει στο να οργανώσουμε τον «αυτοέλεγχο» στη ζωή μας. Να απελευθερωθούμε, σταδιακά, από όλες τις εξαρτήσεις μας. Ο «αυτοέλεγχος» οδηγεί στην «αυτοσυγκράτηση». Στην αποδοχή κάποιων στιγμών, που χάνουμε τον έλεγχο. Τότε, που είναι πιο αναγκαία η αυτοσυγκράτησή μας.

Η φρόνηση επιβάλλει, ακόμη, να μη χάνουμε τον έλεγχο, ακόμη και αν βιώνουμε συσσωρευμένη οργή. Η έκφραση της οργής ισοδυναμεί με απώλεια του ελέγχου…Η αυτοσυγκράτηση εκφράζεται ως αυτοκυριαρχία. Ως αυτοπειθαρχία και συνέπεια ζωής. Αξίες και δεξιότητες που απορρέουν από τη φρόνηση και διαμορφώνουν τον υπεύθυνο, τον συνετό, τον φρόνιμο, τον ακέραιο και ολοκληρωμένο άνθρωπο.

Ο «Συνετός» άνθρωπος ξέρει ότι για να αποκτήσει αυτό που θέλει, πρέπει να «αφιερωθεί» με απόλυτη προσήλωση και πειθαρχία στο στόχο του. Ο «υπεύθυνος» άνθρωπος κάνει επιλογές και αποδέχεται τις συνέπειές τους. Ο «Φρόνιμος» άνθρωπος είναι επιδεκτικός στον αναστοχασμό των απόψεών του. Δεν έχει απαντήσεις σε όλα. Συνεχώς, μαθαίνει και εκτιμά τις διαφορετικές απόψεις και εμπειρίες. Ο «μυαλωμένος» άνθρωπος βασίζεται σε ένα «σχέδιο ζωής». Δείχνει εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Συγκεντρώνεται στο σημαντικό και αφήνει κατά μέρος τις λεπτομέρειες. Τα μάτια του να είναι καρφωμένα στο επόμενο βήμα. Είναι ο δημιουργός των εξελίξεων της ζωής του. Διδάσκεται από τα λάθη του. Πιστεύει ότι τα προβλήματα δεν φεύγουν με τα λόγια. Σε κάθε πρόβλημα «ανακαλύπτει» ότι υπάρχει ένα μάθημα ζωής. Μελετά τις επιλογές. Εστιάζει σε λύσεις.

Τελικά, ο ακέραιος άνθρωπος, ταιριάζει τα λόγια και τα αισθήματα με τις σκέψεις και τις πράξεις του. Είναι επιδεκτικός στον αναστοχασμό των απόψεών του. Με αυτήν την έννοια η ΦΡΟΝΗΣΗ, ΩΣ ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ, γίνεται ένα πολύτιμο «μάθημα ζωής». Είναι η συνισταμένη των επιδιώξεων του ατόμου. Ο άξονας οργάνωσης του εσωτερικού και του εξωτερικού βίου. Είναι η «πρόκληση» της οικογένειας και της κοινωνίας, γενικότερα. Ένα μάθημα αυθεντικότητας, που αρθρώνεται ως στόχος ζωής σε όλα τα επίπεδα από τα οποία διέρχεται ο άνθρωπος και συνθέτει το «πρόσωπο» της αυτοπραγμάτωσής και της ευτυχίας του. Είναι, τελικά, ένα «μάθημα ευτυχίας» για τον άνθρωπο… Η επιδίωξη της ευτυχίας είναι ο ουσιαστικός σκοπός της ζωής…. Ο καλύτερος τρόπος μαθητείας μας στη ζωή είναι να αναπτύξουμε τη συναισθηματική μας νοημοσύνη. Με την κατανόηση του εαυτού μας. Με τον έλεγχο των παρορμήσεων. Με την ενσυναίσθηση και τις κοινωνικές δεξιότητες…θα καλλιεργήσουμε μια «αγωγή ζωής» επικεντρωμένη σε αξίες και αρχές. Σε αυτήν την προσπάθεια χρειαζόμαστε την αξία της φρόνησης, ως πυξίδα ζωής … Ως σταθερό προσανατολισμό και φωτεινή πορεία, ως κατεύθυνση και επαλήθευση της προσωπικής μας ζωής και της κοινωνικής συγκρότησης μέσα στην οποία υπάρχουμε με νόημα και ουσία…Μας χρειάζεται η αναβίωση των ξεχασμένων αξιών, που δεν είναι χώρος γνώσης και μάθησης με τη στενή έννοια. Είναι χώρος ευρύτερης καλλιέργειας και παιδείας. Μια πορεία στα «μονοπάτια» της ζωής που ξαναζωντανεύουν τις αξίες και της προσδίδουν νόημα πραγματικό.

Αυτή η πορεία είναι η πρόκληση και η γοητεία μας..! Μια πορεία που με φρόνηση και ευθύνη μπορεί να γίνει η ανάταση της σκέψης και η έκσταση της ιστορίας που γράφεται μπροστά μας, καθώς ζούμε μέσα στο παγκόσμιο χωριό…Αυτή η πορεία μπορεί να γίνει και η «αποχαύνωσή μας, αν καθηλωθούμε στην εικονική πραγματικότητα της σύγχρονης ζωής.

Μέσα από τον απόηχο αυτής της πραγματικότητας δεν ξέρουμε πια τι ακούμε, πόσα βλέπουμε, τι καταλαβαίνουμε, πώς σκεφτόμαστε και αν νιώθουμε, τελικά, τον τρόπο που ζούμε και βιώνουμε τον κόσμο…Άρα, αγνοούμε τον τρόπο να υπάρχουμε…Ο πυρήνας του προσωπικού και του κοινωνικού αδιεξόδου βρίσκεται στην προσωπική ευθύνη και τη συλλογική «αφροσύνη» για την πολιτιστική μας ένδεια και τα επακόλουθά της. Ο απεγκλωβισμός από ένα τέτοιο αδιέξοδο βρίσκεται μόνο στις κυρίαρχες αρχές και αξίες, που σημάδεψαν τον ανθρώπινο πολιτισμό και καθόρισαν την ανθρώπινη κοινωνία, ως κατάσταση διαφοροποιητική και ενδιαφέρουσα…

Γ. Τσούκας