Μπορούμε να περάσουμε όλη μας τη ζωή χωρίς να διερωτηθούμε για τα θεμελιώδη της. Γιατί ζω όπως ζω; Πώς πρέπει να ζούμε; Πώς πρέπει να σκεπτόμαστε;

Η διερώτηση χαρακτηρίζει έναν τύπο ανθρώπου, αυτόν που προσπαθεί να ενσωματώσει στη ζωή του τη σωκρατική αντίληψη: «Ο δε ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω».

Το ευ ζην εμπεριέχει τη στοχαστική διερώτηση για το τι συνιστά ευ ζην. Ο άνθρωπος, γράφει ο Κορνήλιος Καστοριάδης, είναι η μόνη ύπαρξη που διερωτάται για τους όρους της ύπαρξής της και μπορεί, κατ’ αρχήν, να τους μεταβάλει.

Ζω τη ζωή μου στοχαστικά (δηλαδή, υποβάλλοντας τη ζωή μου στη βάσανο της αναζήτησης) σημαίνει ότι: αναρωτιέμαι για ό,τι μέχρι τώρα θεωρούσα αυτονόητο• φωτίζω όψεις της εμπειρίας μου που δεν είχα πριν επεξεργασθεί• αποδέχομαι, όπως έλεγε ο Τζον Ντιούι, τη «νοητική ανησυχία και ενόχληση», έτσι ώστε τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγω να μην απηχούν απαραίτητα τις παραδοχές με τις οποίες ξεκίνησα τη σκέψη μου.

Η στήλη αυτή φιλοδοξεί να παράσχει δεκαπενθήμερα ερεθίσματα στοχαστικής σκέψης. Εκκινώντας από όψεις της ανθρώπινης εμπειρίας (την ελπίδα, τον πόνο, τον θάνατο, τον χρόνο, την ατομικότητα, τη φιλία, τη συμπόνια, τη χαρά, κλπ.) θέλει να μας προτείνει τρόπους ανα-θεώρησης – να ξαναδούμε ό,τι στη ζωή μας θεωρούμε αυτονόητο ή κατανοούμε ανεπαρκώς.

Κάθε φορά, ένας φιλόσοφος, μελετητής των ανθρωπιστικών σπουδών ή όποιος άλλος διανοητής έχει κάτι ενδιαφέρον να πει για την ανθρώπινη κατάσταση,
θα πραγματεύεται ένα θέμα με την ελάχιστη δυνατή τεχνική γλώσσα. Αν τον προβληματισμό μας για ό,τι συγκροτεί την ανθρώπινη εμπειρία δεν μπορούμε να τον εκφράσουμε, τελικά, στην κοινή γλώσσα, σημαίνει ότι δεν μας αγγίζει – είναι μια ακόμα τεχνική άσκηση, όχι τρόπος ζωής.

Ο στοχαστικός βίος δεν συνιστά απόσυρση στην ιδιωτική σφαίρα, αλλά μια διαδικασία όλο και πιο εκλεπτυσμένης μετοχής στον κοινό λόγο. Αυτό τον εκλεπτυσμένο προβληματισμό θέλουμε να ενθαρρύνουμε.

Χαρίδημος Κ. Τσούκας