H πολυσύνθετη εργασία του εγκεφάλου μας…
Γνωρίζω μόνο μία ελευθερία,
κι αυτή είναι η ελευθερία της σκέψης
– ΑΝΤ. ΣΑΙΝΤ ΕΞΥΠΕΡΙ
Σκέψεις εδώ, σκέψεις εκεί, σκέψεις και παραπέρα. Σκέψεις που περνάνε και φεύγουν με ταχύτητα φωτός. Σκέψεις επίμονες, βασανιστικές, που τριβελίζουν το μυαλό και το είναι μας. Σκέψεις απλές, καθημερινές. Σκέψεις πολυσύνθετες, βαθυστόχαστες. Σκέψεις αναλαμπές, σκέψεις κοπιώδεις. Σκέψεις ελεύθερες, σκέψεις καθοδηγούμενες. Σκέψεις, σκέψεις, σκέψεις. Σκέψεις παντού, σκέψεις στη γη, σκέψεις και στον αέρα. Άλλωστε αυτή είναι η μοίρα, η ευλογία αλλά συνάμα και η κατάρα του ανθρώπου. Γιατί η σκέψη, αυτή η πολυσύνθετη εργασία του εγκεφάλου μας, είναι αυτή που μας έχει οδηγήσει στα πιο φωτεινά μονοπάτια της ζωής, έχει προσφέρει εξέλιξη και ευημερία αλλά ταυτόχρονα είναι και αυτή που έχει οδηγήσει την ανθρωπότητα σε μεγάλες καταστροφές.
Η μεγαλοσύνη του ανθρώπου βρίσκεται στην ικανότητά του να σκέφτεται
– ΜΠ. ΠΑΣΚΑΛ
Η σκέψη είναι από τις πρώτες διεργασίες του ανθρώπου προκειμένου να μπορέσει να επιβιώσει, αλλά και να αναπτύξει πολιτισμό. Να ξεχωρίσει από τα άλλα ζώα, από τα οποία και κατάγεται. Γυρνώντας στην παλαιολιθική εποχή συναντάμε τον πολύ μπρουτάλ πρόγονό μας, τον Homo Sapiens, ο οποίος έκανε και τις πρώτες σκέψεις. Αν μπορούσαμε να κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο, θα βλέπαμε τον Homo να κάθεται έξω από τη σπηλιά του, να ξύνει την κορυφή της κεφαλής του με όλα του τα δάχτυλα και αμέσως το συννεφάκι της σκέψης του να γεμίζει με…μία λέξη: “Ουγκ”. Ναι, ναι, αυτή η λέξη που σήμαινε τόσα πολλά όπως δέντρο, φωτιά, σπηλιά, φαί, έμελλε να είναι και η απαρχή των σκέψεων που θα οδηγούσαν τον άνθρωπο στην πολιτισμένη του μορφή.
Η σκέψη είναι φως
– Β. ΟΥΓΚΩ
Και κάπως έτσι ο Homo Sapiens βρήκε το φως του και μαζί το φαί, τη στέγη, και άρχισε να οργανώνει τις πρώτες μορφές κοινωνίας. Και ήρθε έπειτα ο επόμενος Homo και έκανε τη δεύτερη μεγαλεπήβολη σκέψη την “Ούγκα” . Ήταν η στιγμή που ο άνθρωπος άρχισε να κάνει άλματα στο γήπεδο της εξέλιξης. Κι αν σας φαίνεται αστείο να σας θυμίσω ότι η σκέψη είναι απόλυτα συνυφασμένη με τη γλώσσα και η ανάπτυξη της μιας οδηγεί αυτόματα στην ανάπτυξη της άλλης. Οι σκέψεις λοιπόν βγαίνουν από το παιδικό τους λίκνο και αρχίζουν σαν παιδί να παίρνουν μορφή, να αναπτύσσονται και μαζί τους ο άνθρωπος να φτιάχνει τις πρώτες μορφές οργανωμένης κοινωνίας, να βάζει τα λιθαράκια του σε αυτό που ονομάζεται πολιτισμός και να βρίσκει το φως που θα τον οδηγήσει σε μια καλύτερη ζωή.
Γνώμη είναι το καταστάλαγμα της σκέψης
Πλάτων
Μιλώντας για την παγκόσμια ημέρας σκέψης δεν θα μπορούσαμε φυσικά να μην αναφερθούμε στην αρχαία ελληνική σκέψη, καθώς αυτή αποτέλεσε βάση και αφορμή για να γεννηθεί όλη η μετέπειτα πολύπλοκη και βαθύτερη σκέψη σχετικά με τον άνθρωπο, τη φύση, την πολιτεία. Ολόκληρο φιλοσοφικό ρεύμα με το όνομα “σκεπτικισμός” είχε δημιουργηθεί προκειμένου να αποδείξει ότι η σκέψη είναι αυτή που μας οδηγεί στην αλήθεια. Βέβαια το ίδιο ακριβώς πρέσβευαν και οι μεγάλοι φιλόσοφοι Σωκράτης, Πλάτωνας και Αριστοτέλης, που ως γνήσιοι στοχαστές έκαναν τη σκέψη μόνιμη σύντροφο και καθοδηγήτρια στη ζωή τους. Αποτέλεσμα φυσικά ήταν να αναφερόμαστε ακόμα σε αυτούς όταν η σκέψη μας περιστρέφεται γύρω τα μεγάλα ζητήματα της ζωής και να θεωρούνται αξεπέραστοι ακόμη κι αν έχουν περάσει χιλιάδες στοχαστές κι ας έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια. Μήπως τελικά η σκέψη μας οδηγεί και στην αιωνιότητα;
Πολύ λίγοι άνθρωποι σκέφτονται περισσότερες φορές
από δυο ή τρεις το χρόνο.
Εγώ έχω αποκτήσει διεθνή φήμη σκεπτόμενος
μία ή δύο φορές τη βδομάδα. – ΜΠΕΡΝΑΡΝΤ ΣΩ
Δυστυχώς όμως νομίζω ότι το ζήτημα της σκέψης έχει διαφοροποιηθεί τελείως, συγκριτικά με τους προηγούμενους αιώνες. Ο σύγχρονος άνθρωπος ναι μεν μπορεί να σκέφτεται, αλλά από την άλλη το θέμα είναι τι σκέφτεται; Είναι αυτό το είδος σκέψης αρμόδιο να συνεχίσει να τον οδηγεί στον εξελικτικό δρόμο ή μήπως έχει βουλώσει όλες τις αρτηρίες της σκέψης του με κορεσμένα λίπη που την οδηγούν αργά αλλά σταθερά στον ετεροκατευθυνόμενο θάνατο; Ποιός μπορεί να επιδιώκει κάτι τέτοιο; Η απάντηση έρχεται από τον Αδόλφο Χίτλερ: “Είναι μεγάλη τύχη για τους ηγέτες που οι λαοί δεν σκέπτονται.”
Η ελευθερία της σκέψης είναι η ζωή της ψυχής
– ΒΟΛΤΕΡΟΣ
Η σκέψη στην ουσία είναι η ζωή που επιλέγουμε. Οι σκέψεις διαμορφώνουν τη γνώμη μας, τις αποφάσεις μας, τη συμπεριφορά μας, την κοινωνική και πολιτική μας οντότητα. Ο άνθρωπος έχει πάρει ως δώρο είτε από το Θεό είτε από τη φύση -ο καθένας ας το θέσει όπως θέλει- την ικανότητα του σκέπτεσθαι για να ζει ευτυχισμένος. Όμως η σκέψη έχει δύο όψεις, όπως καθετί στη ζωή.
Για αυτό τη σκέψη μας καλό θα ήταν να την οριοθετούμε, να την περνάμε από το κόσκινο της λογικής, να την ξεψαχνίζουμε με τα χέρια της ηθικής και της ευαισθησίας και τέλος να τη βάζουμε στο θρόνο της μάθησης γιατί….
Μάθηση χωρίς σκέψη είναι χαμένος κόπος. Σκέψη χωρίς μάθηση είναι κίνδυνος
– ΚΟΜΦΟΥΚΙΟΣ
κείμενο | δήμητρα_λαμπροπούλου
επιμέλεια | αλέξανδρος_κόγκας+τάσος_θώμογλου
αρχική | arive.gr