Συναισθηματική Νοημοσύνη
η νοημοσύνη της επιτυχίας…
H συναισθηματική νοημοσύνη ή νοημοσύνη της καρδιάς αντιπροσωπεύει μια νέα αντίληψη επιτυχίας και ένα σπουδαίο σχέδιο ζωής. Είναι το κύριο χαρακτηριστικό των ανθρώπων που διαπρέπουν στην κοινωνική σφαίρα, οικοδομούν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, πετυχαίνουν στο χώρο της εργασίας. Είναι η ξεχωριστή σφραγίδα ποιότητας που σηματοδοτεί την πρόοδο του ανθρώπινου είδους.
Η συναισθηματική νοημοσύνη μπορεί να διδαχθεί και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία. Η συναισθηματική εκπαίδευση τρέφει και ενδυναμώνει τον άνθρωπο, εξοπλίζοντάς τον με τις δεξιότητες που του είναι απαραίτητες για να αντιμετωπίσει κάθε πρόβλημα στη ζωή του.
Βασικά ερωτήματα:
• Ποιο είναι το αποτελεσματικό μέσο με το οποίο μπορεί να προβλέψει κανείς και να επιδιώξει την επιτυχία του μαθητή στο σχολείο και στη ζωή;
Είναι, μήπως, ο δείκτης νοημοσύνης και η σχολική επίδοση;
Είναι, ίσως, μια πιο δημιουργική ευφυία, στην οποία προτεραιότητα έχουν οι εσωτερικές μας καταστάσεις; Αυτές που καθορίζουν ένα ακριβές και γνήσιο πρότυπο του εαυτού μας, με το οποίο λειτουργούμε στη ζωή αποτελεσματικά;
• Ποια στοιχεία πρέπει να διαθέτει ένας πραγματικά «έξυπνος» άνθρωπος , για να είναι στη ζωή του επιτυχημένος;
Μήπως, η επιτυχία και η ανθρώπινη ευτυχία απορρέουν από τον τρόπο που αξιοποιεί στο έπακρο τις ικανότητές του, ή από τον τρόπο που αντισταθμίζει και εξισορροπεί τις αδυναμίες του;
Μήπως, η επιτυχία απορρέει από τη δυνατότητά του ανθρώπου να διαθέτει κίνητρα, δύναμη και επιμονή, αυτοέλεγχο και ανεξαρτησία στην επιδίωξη της προόδου και της επιτυχίας του στη ζωή…
• Τι πρέπει να κάνει ο σημερινός μαθητής, για να διακριθεί στον κύκλο της δραστηριότητας, ή των ενδιαφερόντων του;
Φτάνουν οι καλές επιδόσεις στο σχολείο και οι υψηλές βαθμολογίες στα tests νοημοσύνης; Μπορούμε να βασιστούμε στην «αδρανή» νοημοσύνη, στην οποία γονείς, δάσκαλοι και κοινωνία, αποδίδουμε μάλλον αποκλειστική αξία;…
Οι Έρευνες, που αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια, δείχνουν ότι αυτό που, τελικά, χρειάζεται ο μαθητής, είναι κάτι πιο σημαντικό από τις σχολικές επιδόσεις: Χρειάζεται ένα άλλο τρόπο σκέψης και αντίδρασης, που θα του επιτρέψει να γνωρίζει και να αξιοποιεί τα δυνατά σημεία του, αντισταθμίζοντας ή διορθώνοντας τις αδυναμίες του…
• Ποιο είδος νοημοσύνης έχει βαρύνουσα σημασία, προκειμένου να επιτευχθούν αυτοί οι σημαντικοί στόχοι στη μαθητική και στην κοινωνική μας ζωή ;
Μήπως, η διανοητική Νοημοσύνη (IQ)..; Μια νοημοσύνη καθαρά ορθολογιστική, που τη χρησιμοποιούμε για να επιλύσουμε προβλήματα λογικής ή στρατηγικής, που είναι μονομερώς προσανατολισμένη στη γνώση, ως αποθήκευση πληροφοριών;
Μήπως, μια νοημοσύνη που στηρίζεται, από τις αρχές του 20ου αιώνα, αποκλειστικά στο δείκτη νοημοσύνης, στις κλίμακες απόδοσης ή τις βαθμίδες ικανότητας που απορρέουν από τα tests; Τέτοια νοημοσύνη διαθέτουν και οι υπολογιστές, που είναι μονομερώς προσανατολισμένοι στη γνώση ως αποθήκευση πληροφοριών….
Για τα ενδεικτικά αυτά ερωτήματα, καθώς και για σοβαρές κοινωνικές καταστάσεις, που παρουσίασαν δραματική επιδείνωση, (αποσύνθεση οικογένειας, υποβάθμιση του ρόλου του σχολείου, πλημμυρίδα βίας και επιθετικότητας στο χώρο της κοινωνίας), άρχισε σε παγκόσμια κλίμακα, από τις αρχές της 10ετίας του ’90, ένα μακρύ ταξίδι έρευνας και αναζήτησης. Μέσα από τις έρευνες και τις αναζητήσεις αυτές προέκυψε μια άλλη διάσταση της νοημοσύνης: Η συναισθηματική Νοημοσύνη…
Τι είναι Συναισθηματική Νοημοσύνη (E Q) ..;
Είναι ένας διαφορετικός τρόπος να είναι κανείς «έξυπνος»…Να χειρίζεται καλά τον εαυτό του. Να γνωρίζει την εσωτερική του κατάσταση και τις προτιμήσεις μου. Να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, τις επιπτώσεις και τα αποτελέσματά τους. Να γνωρίζει τα δυνατά σημεία και τα όριά του. (αυτεπίγνωση)
Συναισθηματική Νοημοσύνη, ακόμη, είναι το να μπορεί κανείς να διαχειρίζεται την εσωτερική του κατάσταση και τις παρορμήσεις του (αυτορύθμιση)…Ένα πρωτότυπο εγχείρημα αναζήτησης, ως μια άλλη κρυφή ικανότητα και δεξιοτεχνία. Μια ικανότητα να γνωρίζουμε τον εαυτό μας και να καταλαβαίνουμε τους άλλους.
Μέσα από τις αναζητήσεις αυτές το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε. Από το «τι» της διανοητικής νοημοσύνης (σχολική επίδοση-tests), πέρασε στο «γιατί» της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Τόσο στο επίπεδο της προσωπικής ζωής, όσο και στο επίπεδο της κοινωνικής διάκρισης. Πόσο καλά, δηλαδή, χειρiζόμαστε σχέσεις…Πόσο έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων, των αναγκών, των ανησυχιών των άλλων… Πόσο κατανοούμε τους άλλους, πόσο επικοινωνούμε και χειριζόμαστε διαφωνίες ή συνεργαζόμαστε και συμπράττουμε…
Έτσι, μια «άλλη» διάσταση της νοημοσύνης άνοιξε τον ορίζοντα της έρευνας. Βάθυνε το χαρακτήρα της σκέψης. Ενίσχυσε τον προσανατολισμό της αναζήτησης και της ευαισθησίας του ανθρώπου…
Πιο συγκεκριμένα: Έγινε πρόσβαση του ανθρώπου στα προσωπικά του συναισθήματα. Καλλιεργήθηκε ως ικανότητα να σχηματίζουμε ένα ακριβές, γνήσιο πρότυπο του εαυτού μας και να μπορούμε να χρησιμοποιούμε αυτό το πρότυπο, για να λειτουργούμε αποτελεσματικά στη ζωή μας…
Είναι μια χαρτογράφηση της ανθρώπινης καρδιάς. Μια προσιτή ερμηνεία για την αποσύνθεση της οικογένειας, για την κλονισμένη σχέση των γονιών, για την πλημμυρίδα της βίας που μας κατακλύζει, για την κατανόηση (και την αντιμετώπιση) της οργής και της απελπισίας που διαποτίζει καθημερινά τη ζωή και επηρεάζει την ισορροπία του ανθρώπου…
Η συναισθηματική Νοημοσύνη, ως τρόπος διαπαιδαγώγησης και στήριξης των μαθητών.
Έχουμε συνηθίσει με τον όρο «νοημοσύνη» να αποδίδουμε μια ορισμένη ικανότητα του ανθρώπινου μυαλού να αντιλαμβάνεται, να γνωρίζει, να σκέφτεται, να καταλαβαίνει ότι συντελείται γύρω του..
Για γονείς και για δασκάλους η νοημοσύνη απέδιδε κατά κύριο λόγο την ικανότητα που έδειχνε το παιδί να διαβάζει, να γράφει, να λύνει τα προβλήματα της αριθμητικής και, γενικά, να ανταποκρίνεται στα σχολικά του καθήκοντα…
Από τις αρχές του αιώνα, μάλιστα, διαμορφώθηκαν συγκεκριμένες κλίμακες οι οποίες με βάση συγκεκριμένα κριτήρια μετρούσαν την ταχύτητα και την ακρίβεια με την οποία απαντούσε ένα άτομο σε μια σειρά ερωτήσεων.
Σύμφωνα με τη λογική του δείκτη νοημοσύνης, όπως τον αποκαλούμε, έξυπνος μαθητής, για παράδειγμα, εθεωρείτο αυτός που λέει απ έξω το μάθημα, που γράφει χωρίς λάθη, και που αποκτά εύκολα γνώσεις…Το πώς νιώθει αυτό το παιδί, ως ανθρώπινο πλάσμα, πώς αποκαλύπτεται ή πώς διαμορφώνεται, ή πως κατανοείται ως ανθρώπινο πλάσμα, κανένας δείκτης νοημοσύνης δε μπορεί να το δείξει…
Το παιδί, όμως, πρώτα είναι ανθρώπινο πλάσμα, ΠΡΩΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΙΔΙ και ύστερα είναι μαθητής…Η συναισθηματική νοημοσύνη αυτό ακριβώς το μήνυμα μας προβάλλει. Βλέπει το παιδί ως ανθρώπινο πλάσμα και επιδιώκει κατά προτεραιότητα να το διαμορφώσει πάνω στη βάση των συναισθημάτων του και ύστερα να το αξιολογήσει ως μυαλό, ως διανοητική απόδοση και λειτουργία…
Μιλώντας, σήμερα για συναισθηματική νοημοσύνη, μιλούμε για μια νοημοσύνη της καρδιάς. .Δηλαδή, για μια ικανότητα του παιδιού να λύνει πρώτα τα προβλήματα που του βάζει η ζωή και ύστερα τα προβλήματα που του βάζει το σχολείο. Και αυτό, βέβαια, δεν ισχύει μόνο για τα παιδιά…Ισχύει για όλους μας…
Η νοημοσύνη της καρδιάς μας επιτρέπει να δώσουμε νόημα στη ζωή μας, να έχουμε ήπιες σχέσεις με τους άλλους, να αντιμετωπίζουμε τις καθημερινές δυσκολίες με κουράγιο και σύνεση, να μένουμε σταθεροί στα σχέδιά μας, να βρίσκουμε το δρόμο μας και να ολοκληρωνόμαστε ως άνθρωποι…
Η νοημοσύνη της καρδιάς, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη σχέση μας με το παιδί, συνίσταται στο σεβασμό που πρέπει να δείχνουμε στα συναισθήματα του…Να το βοηθήσουμε, δηλαδή, να νιώσει καταρχήν ποιος είναι, να συνειδητοποιήσει τον εαυτό του…
Σημαίνει ότι του επιτρέπουμε, αφού το κατανοούμε, να διαφέρει από μας…Ότι το βοηθούμε να γίνει καλύτερο, σύμφωνα με τις δυνατότητές του, ότι του επιτρέπουμε να διακρίνει το δικό του σήμερα, σε σχέση με το χθες και το αύριο, να έχει επίγνωση των προσόντων του, των δικών του δυνάμεων, αλλά και των ελλείψεών του και να αντιλαμβάνεται ότι βαδίζει σ ένα δρόμο ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥ δρόμο..
Το παιδί μαθαίνει αυτό που ζει από τους γονείς, από τους δασκάλους, από την κοινωνία…Ύστερα ζει σε όλη του τη ζωή αυτό που έχει μάθει από μας…
Με τη συναισθηματική Νοημοσύνη μπορούμε να ρίξουμε άπλετο φως στις διεργασίες της Σχολικής τάξης, στις Πραγματικότητες του χώρου εργασίας, στις οδυνηρές συνθήκες της ζωής, όπως αυτές διαμορφώνονται καθημερινά, αλλά και στις οικογενειακές συγκρούσεις και καταστάσεις….όπου δηλαδή πρωτοδιαμορφώνεται η έννοια της ζωής και θεμελιώνεται η έννοια «άνθρωπος»…
Δεν έχει, ακόμη, κατανοηθεί ότι στο νέο τοπίο που έχει διαμορφωθεί, και που καθορίζει πλέον τη ζωή μας, κανείς δεν μπορεί να επιβιώσει και να διαπρέψει, αν δεν διαθέτει Συναισθηματική Νοημοσύνη… Αν δεν οικειωθεί την πρωτότυπη και ουσιαστική προσέγγιση της Συναισθηματικής Νοημοσύνης και τα «μαθήματα ζωής» που μας προσφέρει…