Προλεγόμενα…

Δριμύ κατηγορώ στην συμβατική λογική που διέπει την εκπαίδευση διετύπωσε ο βραβευθείς ως «Δάσκαλος της χρονιάς» από τη Νέα Υόρκη. Ανέδειξε τα σοβαρά και πολύπλοκα προβλήματα στη μόρφωση και τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών μας. Πυρήνας των σκέψεων και των απόψεών του ο προσδιορισμός και ο επαναπροσδιορισμός της σημασίας που έχει η λέξη “Παιδεία”, Καταγράφονται, συνοπτικά, μερικές από τις σκέψεις του, που έχουν νομίζω κάποια σημασία…
Επιλεγόμενα….

Προσανατολισμός στο παρόν…

• Ζούμε σε μία εποχή βαθιάς κοινωνικής (άρα και εκπαιδευτικής ) κρίσης….Το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα στηρίζεται πάνω στο “ναρκωτικό” του καταναλωτισμού.
• Αγοράζουμε “πουδραρισμένα” όνειρα, ενώ το σύστημά μας καταρρέει και τα σχολεία μας έχουν καταντήσει “προϊόν προς πώληση”. Η κρίση στα σχολεία αντανακλά την ευρύτερη κοινωνική κρίση….
• Έχουμε χάσει την αίσθηση της ταυτότητας μας. Μαντρώνουμε τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, ή τους βγάζουμε εκτός του κοινωνικού γίγνεσθαι. Όμως χωρίς τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, μια κοινωνία δεν έχει ούτε παρελθόν αλλά ούτε και μέλλον..!.
• Το σχολείο έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης γι’ αυτή την τραγωδία. Ευθύνεται για την διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις. Τα σχολεία και η εκπαίδευση βρίσκονται πίσω και μακριά από τις σημαντικές εξελίξεις στον πλανήτη μας.
• Να συνειδητοποιήσουμε ότι τα σχολεία παρέχουν εκπαίδευση και όχι μόρφωση. Η έννοια της “σχολικής διδασκαλίας” και η έννοια της Παιδείας δεν ταυτίζονται. Τα σχολεία σχεδιάστηκαν σαν εργαλεία επιστημονκής χειραγώγησης. Ο σκοπός τους είναι να παράγουν, με την εφαρμογή τυποποιημένων μεθόδων, “τυποποιημένους” ανθρώπους, των οποίων την συμπεριφορά θα μπορούν να προβλέπουν και να ελέγχουν.
• Η κοινωνία μας όμως βρίσκεται σε αποσύνθεση. Επιτυχημένοι θεωρούνται οι άνθρωποι που δρουν ατομικιστικά, είναι αυτάρκεις και έχουν αυτοπεποίθηση Η κοινωνία που προστάτευε τους αδύνατους και τους εξαρτημένους ανήκει πλέον στο παρελθόν.
• Τα αποτελέσματα της σύγχρονης εκπαίδευσης είναι ασήμαντα….Οι άνθρωποι που έχουν τύχει “καλής εκπαίδευσης” είναι κυριολεκτικά άσχετοι, αποχαυνωμένοι μπροστά σε μια οθόνη υπολογιστή που αναβοσβήνει αλλά, σαν ανθρώπινα όντα είναι άχρηστοι -άχρηστοι για τους άλλους και άχρηστοι για τον ίδιο τους τον εαυτό…
• Αναγκάζουμε τα παιδιά μας να “μεγαλώνουν παράλογα”….Το σύστημα σε απομονώνει από την απέραντη πολυμορφία της ζωής και την απόλαυση της ποικιλίας των εμπειριών. Σε αποκόπτει από το παρελθόν σου και το μέλλον σου, και σε φυλακίζει σε ένα ατέρμονο παρόν. Ακριβώς ό,τι κάνει και η τηλεόραση.
• Είμαστε μια χώρα πολυλογάδων…. Είναι πολύ δύσκολο να διδάξει κανείς τα “βασικά”, γιατί δεν είναι πια βασικά για την κοινωνία που έχουμε δημιουργήσει.
• Δύο θεσμοί ελέγχουν σήμερα τη ζωή των παιδιών μας: Η τηλεόραση και τα σχολεία, Αυτοί οι “θεσμοί” αποπροσανατολίζουν. Υποβαθμίζουν την αληθινή σοφία, τη γενναιότητα, την εγκράτεια και τη δικαιοσύνη σε μια διαρκή αοριστία, σε κάτι το αφηρημένο.
• Πρέπει να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα του χρόνου. Από τις 168 ώρες της εβδομάδας, τα παιδιά ξοδεύουν τις 56 στον ύπνο. Αυτό τους αφήνει περιθώριο 112 ώρες την εβδομάδα.

Μέσα σ’ αυτές τις ώρες πρέπει να διαμορφώσουν τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα τους. Τα παιδιά μου βλέπουν 55 ώρες τηλεόραση την εβδομάδα. Έτσι τουλάχιστον αναφέρουν πρόσφατες στατιστικές. Αυτό τους αφήνει 57 ώρες την εβδομάδα για να “μεγαλώσουν”. Τα παιδιά παρακολουθούν τα μαθήματα του σχολείου 30 ώρες την εβδομάδα. Χρειάζονται ακόμα 8 ώρες για να ετοιμαστούν, να φύγουν για το σχολείο και να επιστρέψουν στο σπίτι, και σπαταλούν -κατά μέσον όρο- 7 ώρες την εβδομάδα για να κάνουν τις εργασίες τους και να διαβάσουν τα μαθήματα τους. Δηλαδή 45 ώρες συνολικά… μένουν 12 ώρες την εβδομάδα για να δημιουργήσουν την ατομική τους συνείδηση και προσωπικότητα. έχουμε λίγες ώρες ελεύθερου χρόνου για κάθε παιδί. Δεν αρκεί. Έτσι δεν είναι; …

Ως Δάσκαλος διαπιστώνω ότι ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΔΙΔΑΣΚΩ :

• Δείχνουν αδιαφορία για τον κόσμο των μεγάλων.
• δεν έχουν καμιά περιέργεια για ότι συμβαίνει γύρω τους, Δεν μπορούν να συγκεντρωθούν για πολλή ώρα, ακόμα και στα πράγματα που τους αρέσουν.
• δεν έχουν αίσθηση του μέλλοντος, την αίσθηση ότι το αύριο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με το σήμερα. Ζουν σε ένα διαρκές παρόν. Η στιγμή την οποία ζουν είναι το όριο της συνειδητότητάς τους.
• είναι ανιστόρητα. Δεν έχουν συναίσθηση του τρόπου με τον οποίο το παρελθόν καθόρισε το παρόν διαμορφώνοντας τις αξίες τους και τις ζωές τους και περιορίζοντας τις επιλογές τους.
• είναι σκληρά στις σχέσεις τους με τα άλλα παιδιά. Δεν συμπάσχουν με την δυστυχία, γελούν με τις αδυναμίες των άλλων και νιώθουν περιφρόνηση για τους ανθρώπους που φαίνεται καθαρά ότι χρειάζονται βοήθεια.
• δεν ανοίγονται εύκολα και δεν είναι ειλικρινή στις σχέσεις τους. Έχουν μάθει να κρύβουν τον αληθινό εαυτό τους πίσω από ένα εξωτερικό προσωπείο που έχουν “συναρμολογήσει” με κομμάτια από χαρακτήρες και συμπεριφορές που έχουν δανειστεί από τα τηλεοπτικά τους πρότυπα
• είναι υλιστές. Ακολουθούν το παράδειγμα των δασκάλων τους που “βαθμολογούν” τα πάντα με υλιστικά κριτήρια και τους τηλεοπτικούς αστέρες που ξεπουλούν ότι έχουν και δεν έχουν.
• είναι εξαρτημένα, παθητικά και φοβισμένα μπροστά στις νέες προκλήσεις. έναν επιφανειακό “τσαμπουκά” ή θυμό ή επιθετικότητα, όμως κατά βάθος υπάρχει έλλειψη θάρρους.
• τρώνε το χρόνο τους στην τηλεόραση και στο σχολείο. Η οικογένεια δεν είναι πλέον το σχολείο των παιδιών της.

Τι μπορεί να γίνει;

• Εφ’ όλης της ύλης, αδιάκοπος, διάλογος σε εθνικό επίπεδο. Να διατυπώσουμε επιχειρήματα, να φωνάξουμε μέχρι να βρεθεί λύση για το ζήτημα των σχολείων.
• Η πραγματική μεταρρύθμιση είναι εφικτή. Δεν κοστίζει τίποτα. Πρέπει να επανεξετάσουμε τις θεμελιώδεις αρχές της εκπαίδευσης και να αποφασίσουμε τι θέλουμε να διδάξουμε στα παιδιά μας και γιατί.
• Να ανατρέξουμε στο παρελθόν…για να αποκτήσουμε ξανά μια λειτουργική εκπαιδευτική φιλοσοφία. η αυτογνωσία είναι η μοναδική βάση της πραγματικής γνώσης.
• Να δαμάσουμε τη μοναξιά, .Αυτό που κάνουμε τώρα είναι να αφαιρούμε από τα παιδιά το ζωτικό χρόνο που τους είναι απαραίτητος για να αποκτήσουν αυτογνωσία.…!
• Να βρούμε εκπαιδευτικές διαδικασίες για να κερδίσουν τα παιδιά τον χαμένο τους χρόνο. αναθέτοντας τους ανεξάρτητες εργασίες, που θα μπορούν να γίνονται εκτός των σχολικών κτιρίων.
• Να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα σπουδών όπου το κάθε παιδί θα αναπτύξει τα μοναδικά στοιχεία της προσωπικότητας του. Να δώσουμε στα παιδιά ελεύθερο χρόνο. Τώρα! Αυτό είναι το κλειδί της αυτογνωσίας τους. Πρέπει να τους φέρουμε σε επαφή με τον πραγματικό κόσμο όσο πιο γρήγορα μπορούμε. Είναι κατεπείγουσα προτεραιότητα.
• Χρειάζεται δραστική παρέμβαση για να διορθωθούν τα λάθη. Τα παιδιά μας πεθαίνουν στα σχολεία σαν τις μύγες. Είτε καλό είτε κακό, το σχολείο παραμένει το ίδιο: Άσχετο με την πραγματική ζωή.
• Χρειάζεται μια πραγματική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση; …ένα “αντάρτικο” σχολικό πρόγραμμα. Ανεξάρτητη μελέτη, κοινωνική εργασία, εναλλαγές εμπειριών, ελεύθερος χρόνος και ενδοσκόπηση….
• Το ξεκίνημα μιας αληθινής αναμόρφωσης των σχολείων. Να συμπεριλάβουμε και την οικογένεια στο βασικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η οικογένεια είναι η κινητήρια δύναμη της εκπαίδευσης…Ο μοναδικός δρόμος για την επιστροφή σε μια υγιή Παιδεία.
• Δημιουργία ενός οικογενειακού προγράμματος μαθημάτων. Το μεγαλύτερο εμπόδιο για μια πλήρη αναθεώρηση της εκπαίδευσης είναι τα μεγάλα συμφέροντα που δεν επιθυμούν να αλλάξει το σύστημα….Πρέπει να απαιτήσουμε να ακουστούν νέες ιδέες….Απαιτείται ένας ανοιχτός διάλογος. Φτάνουν πια οι γνώμες των ειδικών. Εξυπηρετούν μόνο τους εαυτούς τους και ευνοούν τον συγκεντρωτισμό. Φτάνει πια!

Καιρός να επιστρέψουμε στην δημοκρατία, στον σεβασμό του ατόμου,
και την οικογένεια. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε..!.
(Από το John Taylor Gatto «Δάσκαλο της χρονιάς στη Ν.Υ. των Η.Π.Α.)