|
Προλεγόμενα… «…Αναζητούμε μια καινούργια βλάστηση σε ανεξερεύνητες περιοχές…» Μανόλης Αναγνωστάκης, τα ποιήματα-1980… «…Καρδιά και μυαλό… Κώστας Μόντης, Άπαντα, Συμπλήρωμα Β΄ (1991) Το Δημιουργικό σχολείο… Μόνο μέσα από τις διαδρομές του μυαλού και της καρδιάς μπορεί να νοηθεί…. Μόνο μέσα από την απόλυτη θέση, τη σωστή προτεραιότητα και την ισορροπία του μυαλού και της καρδιάς μπορεί να συγκροτηθεί σωστά και να ευδοκιμήσει… Η σωστή προτεραιότητα, ανάμεσα στο μυαλό και στην καρδιά, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια «άλλη» ισορροπία ανάμεσα στη διανοητική και τη συναισθηματική νοημοσύνη, που θα πρέπει να είναι ο κύριος στόχος και το νέο ζητούμενο όσων συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία…. Το σχολείο του μέλλοντος συζητείται διεθνώς από το 1987. Τότε, στο πανεπιστήμιο του Γέιλ, έπεσε ο πρώτος σπόρος….Δεν άργησε ο σπόρος αυτός να βλαστήσει. Να γίνει ένα δημιουργικό κύμα νέων ιδεών και προβληματισμών για την εκπαίδευση, που σηματοδοτούν μια νέα εποχή στην Αγωγή και την Εκπαίδευση των παιδιών. Ειδικότερα… Ένα σχολείο Μαθητοκεντρικό…Ανοιχτό στην κοινωνία. Δεκτικό στις νέες ιδέες. Κριτικό στη γνώση…Διορατικό για το μέλλον….Ένα σχολείο ευέλικτο και ευφυές, που προσπαθεί να ζωντανέψει αυτές τις αρχές στη δομή του, μπορεί να γίνει το φυτώριο μιας εύρωστης κοινωνίας…Άρα, ένα Σχολείο του Μέλλοντος: ψηφιακό, καινοτόμο, οικολογικό, ευαισθητοποιημένο, με έμφαση σε αξίες και αρχές που κάνουν κάθε μαθητή μας «πάνω απ’ όλα ΑΝΘΡΩΠΟ»…. Στο πλαίσιο ενός τέτοιου σχολείου επιδιώκονται: οι γνώσεις που θα αποκτήσουν, οι ικανότητες και οι δεξιότητες που θα αναπτύξουν, οι αξίες που θα καλλιεργήσουν, οι στάσεις που θα υιοθετήσουν, οι συμπεριφορές που θα επιδείξουν, Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ που θα διαμορφώσουν με συστηματική ανάπτυξη των κυρίαρχων προσόντων, των πολύτιμων αρετών που πρέπει να καλλιεργεί το σχολείο του 21ου αιώνα. Που είναι: Η Δημιουργική σκέψη: επιχειρώ νέα πράγματα.. Προβάλλω μια σκέψη εκτός πλαισίου… Αποκτώ επαρκείς γνώσεις. Συνδυάζω τη λογική με το συναίσθημα και την ευπρέπεια… Κατανοώ τους άλλους και επιδιώκω την ενότητα μαζί τους και τη συνύπαρξη… Σχολείο διαθεματικό και διεπιστημονικό Επιλογή κατάλληλων μεθόδων που ενθαρρύνουν και προωθούν την ενεργοποίηση του μαθητή στη δημιουργική δράση… Εμπλοκή των μαθητών σε διαδικασίες μέσα από τις οποίες θα κατακτά ο ίδιο τη γνώση (μεθοδολογία Μελέτης)… Δημιουργία προϋποθέσεων για δράση και πειραματισμό (εργαστήρι Φυσικής) (Το Δημιουργικό σχολείο) Η Συνθετική σκέψη: (Χειρίζομαι κατάλληλα τον τεράστιο όγκο των πληροφοριών: (τι χρησιμοποιώ, τι απορρίπτω, τι διδάσκω, τελικά…) Επανεκτιμώ και αναθεωρώ το περιεχομένου του προγράμματος, των μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης και του μαθησιακού Περιβάλλοντος. Ανάγκη για ανθρωποκεντρική και κοινωνικοκεντρική παιδεία. Συνεργατική μάθηση: (σύστημα μεθόδων μάθησης, στο οποίο οι μαθητές εργάζονται με αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση μέσα σε μικρές ανομοιογενείς ομάδες για την επίτευξη κοινών στόχων Τα συστατικά στοιχεία της συνεργατικής μάθησης (Μαθησιακό έργο – Πρόβλημα για λύση, Μικρές ομάδες, Ανομοιογένεια στη σύνθεση των ομάδων, Αλληλεπίδραση, Συνεργατικές δεξιότητες, προσωπική ευθύνη, Συλλογική ευθύνη, Δεξιότητες παρουσίασης Ποιότητα της καθημερινής ζωής στο σχολείο – Το κρυφό αναλυτικό μας πρόγραμμα από το οποίο οι μαθητές παίρνουν σημαντικά μαθήματα, όχι μόνο στον τομέα των γνώσεων, αλλά και στον τομέα της αξιοπρέπειας και της προσωπικής αξίας. (Το Ευχάριστο σχολείο…) Η Δεοντολογική σκέψη: Ευθύνομαι απέναντι στον εαυτό μου και την Κοινωνία – Συμπεριφέρομαι όχι με βάση τα δικαιώματά μου, αλλά με βάση την ευθύνη που έχω απέναντι στην κοινωνία. (αριστεία, αφοσίωση, ήθος… ΑΞΙΕΣ…) Αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτικών. Σχολείο ανοιχτό στην τοπική κοινωνία. Κέντρο πολιτιστικό με ειδικό πρόγραμμα πολιτισμού. Ένα σχολείο στο οποίο οι μαθητές δεν βιώνουν την παιδική ηλικία ως περίοδο κοπιαστικής προετοιμασίας, αλλά ως μια δημιουργική περίοδο της ζωής τους… Καλεί τους μαθητές να αποβάλουν τον παθητικό τους ρόλο, ως καταναλωτές της γνώσης, και να αποκτήσουν έναν ενεργητικό ρόλο ως δημιουργοί νοήματος. Με τον τρόπο αυτό οι μαθητές αποκτούν γνώσεις όχι μόνο μελετώντας εξωτερικές πηγές, αλλά και συμμετέχοντας σε σύνθετες δραστηριότητες, που τους ωθούν να δημιουργήσουν τη δική τους γνώση (Το Χρήσιμο σχολείο) Η Δομημένη σκέψη: Ανάπτυξη ενός διαφορετικού τρόπου σκέψης από αυτόν που αφορά στη διδακτέα ύλη (οι κύριες δομές των σχολικών μαθημάτων, Περιεχόμενο, χαρακτήρας και Προσανατολισμός του Προγράμματος…, συστηματική ανάπτυξη επιστημονικής σκέψης, βελτίωση των γνώσεων που κατέχω, κατανόηση των κύριων δομών της δομημένης σκέψης τουλάχιστον των βασικών σχολικών μαθημάτων) Ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων, Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το Δάσκαλο είναι η επανάληψη του περυσινού εαυτού του… Οι δείκτες απόδοσης, ποιότητας, Αποτελεσματικότητας (Αποτελεσματικό σχολείο) Επιλεγόμενα…. |
1.1 Εισαγωγή Έχοντας ήδη διανύσει την πρώτη δεκαπενταετία του 21ου αιώνα, είναι πια καιρός όχι μόνο να αναρωτηθούμε, αλλά και να αποφασίσουμε για το τι Σχολείο θέλουμε, ποιο Σχολείο χρειάζεται ο σύγχρονος μαθητής, ο οποίος θα ζήσει στην Ελλάδα του 21ου αιώνα αλλά και στο ευρύτερο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον. Κοινός τόπος της πρωτοβουλίας είναι:
Το σχολείο ισοπεδώνει τα παιδιά; Προβληματισμοί για τον φόρτο μαθημάτων με αφορμή άρθρο της εφημερίδας «Die Zeit» «Από τα σχολικά χρόνια έχω συγκρατήσει μόνο τα κενά στη μόρφωσή μου»…. Είχε πει ο γνωστός ζωγράφος Οσκαρ
Τι μαθητές επιθυμούμε και τι είδους σχολείο θέλουμε; Το σχολείο δεν μπορεί να μεταδώσει γνώσεις με bullet points και sos, για να θυμίσουμε ομιλίες πολιτικών. Το σχολείο έχει τους δικούς του παιδευτικούς χρόνους που πρέπει να σεβόμαστε. ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ Για το σχολείο σελ. 186, εκδ. Πόλις Την περασμένη Κυριακή ήμουν προσκεκλημένη σε ένα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ
Από το Παραδοσιακό στο Συνεργατικό Σχολείο Το συγκείμενο της εκπαίδευσης Ζούμε στον κόσμο των ραγδαίων αλλαγών. Όλα γύρω μας μεταβάλλονται με ρυθμό αστραπής. Η ταχύτητα με την οποία κινούνται οι ιδέες, οι γνώσεις, τα αγαθά, οι άνθρωποι είναι χωρίς προηγούμενο. Οι γνώσεις πολλαπλασιάζονται και αχρηστεύονται με ρυθμό που δύσκολα μπορούμε να παρακολουθήσουμε. Στον κοινωνικό και
Η εσωτερική διαφοροποίηση της διδασκαλίας και της μάθησης (Έννοια, Θεωρητική θεμελίωση, Επιδιώξεις) «Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανισότητα από την ίση μεταχείριση άνισων ανθρώπων» Thomas Jefferson (1743-1826), Αμερικανός Πρόεδρος (Στο: UNESCO 1999, 292) Περίληψη Η δασκαλοκεντρική, ακροαματική διδασκαλία, γέννημα των κοινωνικών συνθηκών του 17ου αιώνα, μολονότι αποτελούσε σημαντική πρόοδο για την εποχή της και συνέβαλε στην αποτελεσματική
Από τις ανακοινώσεις και τα ρεπορτάζ, παρακολουθούμε, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τις μεταρρυθμιστικές αλλαγές που ετοιμάζονται στα αναλυτικά προγράμματα στην Κύπρο. Το ενδιαφέρον προκύπτει κι από το περιεχόμενο των αλλαγών και από τη διαδικασία που έχει ανακοινωθεί. Οι σημαντικές αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα είναι προφανές ότι προσφέρονται προνομιακά για να συνδυαστούν με όλες τις ευρύτερες παραμέτρους
Είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, σε εκπαιδευτικά κυρίως πηγαδάκια, η συζήτηση περί ανάγκης ανάπτυξης της κριτικής σκέψης στην εκπαίδευση, στη δημοσιογραφία, στην πολιτική, στον επαγγελματικό χώρο και γενικά όπου υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα. Φιλοσοφημένες οι συζητήσεις αυτές, οι οποίες μάλιστα εμπλέκουν και τον κόσμο της διανόησης και ως συνήθως καταλήγουν σε γνωστές καταθλιπτικές διαπιστώσεις για την έλλειψη κριτικής
Η κριτική σκέψη και γενικά η πνευματική δραστηριότητα σχετίζονται σημαντικά με τη βιολογική-ψυχολογική και κοινωνική ωριμότητα και τη νοημοσύνη του ατόμου. Πολλοί άνθρωποι έχουν την ξεχωριστή ικανότητα να είναι κριτικοί στη σκέψη τους, όμως το σχολείο είναι αυτό που θα οξύνει την ικανότητα αυτή. Αλλά και αυτοί που έχουν το φυσικό χάρισμα της κριτικής σκέψης
Η κριτική σκέψη και γενικά η πνευματική δραστηριότητα σχετίζονται σημαντικά με τη βιολογική-ψυχολογική και κοινωνική ωριμότητα και τη νοημοσύνη του ατόμου. Πολλοί άνθρωποι έχουν την ξεχωριστή ικανότητα να είναι κριτικοί στη σκέψη τους, όμως το σχολείο είναι αυτό που θα οξύνει την ικανότητα αυτή. Αλλά και αυτοί που έχουν το φυσικό χάρισμα της κριτικής σκέψης
Το συγκείμενο της εκπαίδευσης Ζούμε στον κόσμο των ραγδαίων αλλαγών… Όλα γύρω μας μεταβάλλονται με ρυθμό αστραπής. Η ταχύτητα με την οποία κινούνται οι ιδέες, οι γνώσεις, τα αγαθά, οι άνθρωποι είναι χωρίς προηγούμενο. Οι γνώσεις πολλαπλασιάζονται και αχρηστεύονται με ρυθμό που δύσκολα μπορούμε να παρακολουθήσουμε. Στον κοινωνικό και πολιτικό τομέα έχουμε συνέχεια νέα δεδομένα: