Εμείς, καλά «διδάσκουμε»…, Τα παιδιά μας, άραγε, «μαθαίνουν» ;

Συνήθως, κρίνουμε την εκπαιδευτική διαδικασία με αποκλειστικό σχεδόν άξονα το «τι» διδάσκουμε εμείς στην τάξη και όχι στο «τι» μαθαίνουν τα παιδιά… Και, βέβαια, η αλληλεπίδραση διδασκαλίας και μάθησης είναι αυτονόητη, αλλά αυτό που μετράει δεν είναι η διδασκαλία αυτή καθ’ εαυτή, αλλά η αλληλεπίδρασή της με τον μαθητή και σε τελική ανάλυση ο τρόπος που βιώνει ο μαθητής τη διδασκαλία μας. Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι πρέπει να έχουμε ως αφετηρία , αλλά και ως τελικό προορισμό την εμπειρία του παιδιού… 

• Ενδεικτικές κάποιες από τις αντιδράσεις διδασκόντων: «Έκανα μια καλή διδασκαλία…, αν και οι μαθητές μου δεν έμαθαν…», «Αισθάνομαι ότι οι μαθητές δεν μαθαίνουν αυτά που τους διδάσκω, παρά την επιμελημένη διδασκαλία μου…, «Έχω την αίσθηση ότι τα παιδιά μου δεν ενδιαφέρονται, ούτε αφομοιώνουν την ύλη που τους διδάσκω…» Τους είχα ένα πλούσιο μενού, αλλά εκείνα νιώθω πως δεν «έφαγαν» τίποτε…)
• Τι είναι λοιπόν η διδασκαλία μας; μια αλληλεπιδραστική δραστηριότητα, μια διαδικασία διευκόλυνσης της μάθησης, ή μια διαδικασία η οποία ορίζεται , αποκλειστικά, με όρους του τι λέμε και τι κάνουμε ως Δάσκαλοι… Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, πως οτιδήποτε κάνουμε μέσα στην τάξη, δεν μετράει περισσότερο από τον τρόπο που τα παιδιά το βιώνουν…
• Πρέπει να υποψιαστούμε αυτό που προβάλλεται στην αθέατη πλευρά της οθόνης του παιδιού…. Πόσο, δηλαδή, βιώνει τη δική μας πίεση με τους δικούς του όρους… (Με αγαπούν μόνον αν κάνω αυτά που μου λένε…Με υπολογίζουν μόνο αν εντάσσομαι μέσα στους δικούς τους κώδικες, με αποδέχονται μόνον όταν αφομοιώνομαι στο δικό τους σύστημα και όχι όταν αφήνομαι στη δική μου αίσθηση της όποιας αξίας ή απαξίας…). Το μήνυμα που μετράει στη σχέση μας με τα παιδιά είναι το μήνυμα που λαμβάνει το παιδί και όχι αυτό που θεωρεί ότι στέλνει ο Δάσκαλος, ή ο Γονέας…
• Σίγουρα, μας έχει τύχει μια γνωστή αντίσταση του παιδιού με τη φράση: «δεν είναι δίκαιο αυτό..;) Το παιδί έχει τον τρόπο του να βλέπει διαφορετικά αυτό που του έχουμε διδάξει ως δίκαιο ή άδικο…Το βιώνει διαφορετικά. Και όσο δεν μοιραζόμαστε μια κοινή οπτική με το παιδί για το τι είναι και τι δεν είναι δίκαιο σωστό, λάθος, τόσο απομακρύνεται η πιθανότητα να έχουμε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα…
• Φαίνεται πως είναι πιο εύκολο να ασχολείται κανείς με τη διδασκαλία παρά με τη μάθηση. Γιατί η μάθηση είναι μια διαδικασία αφομοίωσης πληροφοριών, ενώ η διδασκαλία είναι μια διαδικασία παράδοσης πληροφοριών….
• Η μεγάλη τέχνη και ίσως η μεγαλύτερη δυσκολία είναι, όχι μόνο να βρούμε τον καλύτερο τρόπο να μεταφέρουμε τις πληροφορίες από το βιβλίο του δασκάλου στο τετράδιο του μαθητή, αλλά πιο πολύ να βρούμε τον τρόπο να «αγγίξουμε» το μυαλό ή να ανοίξουμε τον κώδικα της καρδιάς του μαθητή…
  
• Πιο πολύ, δηλαδή χρειαζόμαστε παιδαγωγική προσέγγιση και λιγότερο εξειδικευμένη ανάλυση των στοιχείων της μάθησης. Οι πιο πολλοί δάσκαλοι αυτό, ακριβώς, παθαίνουν… Δίνουν προτεραιότητα και έμφαση στο περιεχόμενο της γνώσης που θέλουν να μεταδώσουν (διδάσκω) και πολύ λιγότερο στους μαθητές που έχουν μπροστά τους. (παιδαγωγώ)…
• Ίσως, γιατί η οργάνωση και το περιεχόμενο των προγραμμάτων, αναφέρονται στην τεχνική της διδασκαλίας και όχι στην τέχνη της, δηλαδή στους μαγικούς εκείνους τρόπους που θα ξεκλειδώσουν τους κώδικες του παιδικού ψυχισμού και θα αποκωδικοποιήσουν τον «γρίφο» της μάθησης, που συντελείται ως εσωτερική διεργασία του μαθητή κατά τη διδακτική διαδικασία.
• Η αληθινή μάθηση δεν μπορεί συχνά να εκτιμηθεί, ιδιαίτερα όταν η κεντρική εστίαση στα «δεδομένα» μετατρέπει το σχολείο σε κάτι ρηχό και άψυχο. Η προσοχή στην μάθηση θα πρέπει να σημαίνει την προσπάθειά μας να συλλάβουμε «πως» κάθε μαθητής καταλαβαίνει τον κόσμο, ώστε να μπορέσουμε να φτάσουμε εκεί που αυτός είναι. Με αυτήν την έννοια «Διδάσκω» σημαίνει, κυρίως, ακούω». Και δεν είναι μόνο το να ακούς με την κυριολεκτική σημασία που χρειάζεται, σημαίνει περισσότερο τη θέληση να φανταστείς την οπτική γωνία του μαθητή…!.

Αναφορές – Πηγές:

• Πώς να διαφοροποιήσουμε τη διδασκαλία σε τάξεις μεικτής ικανότητας. Carol Ann Tomlison
• Τα μονοπάτια της μάθησης, Ειρήνη Μουντζούρη – Μανούσου – Αργυρώ Πρόσκολλη
• Ρωγμές στο παγόβουνο της παραδοσιακής διδασκαλίας, Χ. Θεοφιλίδης
• Οι παιδαγωγικές και διδακτικές πρακτικές του εκπαιδευτικού έργου, Το παράδειγμα της μετατροπής του γνωστικού αντικειμένου σε διδάξιμη γνώση, Ε. Λώλη.